Strata i zysk

Książka jest relacją o drodze młodego anglikanina do religii katolickiej, ale też przenikliwą obserwacją wiktoriańskiego społeczeństwa, a nawet satyrą na anglikanów i rozliczne prądy protestanckie. Humor Newmana jest zawarty w realistycznie zobrazowanych sytuacjach, tyleż cięty, co dyskretny i elegancki.

Powieść zawiera obserwacje zapisane później w „Apologia pro vita sua“ (1864), ale nie jest książką autobiograficzną. Chociaż jej akcja toczy się w okresie konwersji Newmana, bohater jest znacznie młodszy od niego. Powieść ma charakter Bildungsroman i ujęta jest w platońską formę dialogową. W dialogach zawarte są dobitne i głębokie refleksje na najważniejsze tematy religijne, aktualne dziś w nie mniejszym stopniu niż sto siedemdziesiąt lat temu. Opisane postawy religijne mimo przemian historycznych są również doskonale znane w naszej epoce.

św. Jan Henryk Newman (1801-1890), kanonizowany w 2019 roku, pochodził z zamożnej rodziny londyńskiej. 12 maja 1879 roku Leon XIII mianował go kardynałem.