Pisma monastyczne

Obecny tom zawiera tłumaczenie na język polski Mów do mnichów (233–238), Listów do mniszek, Reguł dla mniszek oraz Reguł dla mnichów, które stanowią całość spuścizny monastycznej św. Cezarego z Arles (470–543).

Mowy do mnichów pozwalają na zapoznanie się z podstawowym zarysem duchowej nauki św. Cezarego, ściśle powiązanej z poprzedzającą ją tradycją Ojców. List do mniszek poświęcony jest problematyce czystości ewangelicznej, tradycyjnie uznawanej za centralną w monastycyzmie żeńskim.

Reguły św. Cezarego są interesujące z uwagi na zawarty w nich program reformy życia mniszego monastycyzmu galijskiego, który w tym okresie przechodził od pierwszego spontanicznego etapu rozwoju do okresu wzrastającej instytucjonalizacji. Charakteryzują się one tym, że są bardziej obszerne i precyzyjne niż reguły je poprzedzające oraz tym, że wprowadzają nowe elementy do ówczesnego monastycyzmu, m.in. zawierają bardzo drobiazgowe wskazania dotyczące modlitwy chóralnej, ustalają zmienność dziennego planu życia zakonnego w zależności od pór roku, zamiast zaś poprzednio istniejących oddzielnych cel, wprowadzają wspólne dormitorium. Reguły św. Cezarego są świadkiem przemiany monastycyzmu, której skutki sięgają do czasów współczesnych.

Św. Cezary z Arles należał do wielkich reformatorów Kościoła galijskiego okresu wędrówki ludów. Formację monastyczną łączył z gorliwością duszpasterską. Był założycielem klasztorów męskich i żeńskich oraz inicjatorem licznych synodów galijskich. Pisma monastyczne wielkiego biskupa z Arles są ważnym dokumentem pozwalającym poznać początki i rozwój życia zakonnego w Galii VI w.